در این مطلب در رابطه با اینکه بالابر ساختمانی چیست؟و چه نکاتی در انتخاب بالابر ساختمانی اهمیت دارد؟و نکات ایمنی ضمن تولید و راه اندازی و کار با بالابر ساختمانی ، صحبت می کنیم.

بالابر ساختمانی چیست؟

معنای بالابر ساختمانی 350 کیلوگرمی تک فاز به انگلیسی Builders gantry hoist است .این نوع بالابرها به منظور حمل و جابجایی مواد و مصالح مانند شن ، ماسه ، آجر ، خاک و . . . در ارتفاعات و بین طبقات مورد استفاده قرار می گیرد.بالابر ساختمانی حمل مصالح از چند بخش اصلی شامل الکتروموتور ، گیربکس ، کلید بالابر ، استراکچر و قرقره و سیم بکسل تشکیل شده است. هر یک از این اجزا بر اساس پارامترهای مشخصی انتخاب می شوند. ظرفیت حمل بار بالابر حمل مصالح بسته به نوع گیربکس و الکتروموتور از 200 کیلوگرم که در حفاری و کارهای سبک به کار می رود تا 3 تن که در معادن و ساختمان سازی های بزرگ استفاده می شود متفاوت است.ظرفیت حمل بار استاندارد و پرکاربرد برای بالابرهای ساختمانی عبارتند از 300 کیلوگرم ، 500 کیلوگرم ، 700 کیلوگرم ، 1 تن (معادل 1000 کیلوگرم) و 3 تن. بالابر استاندارد باید ظرفیتی بیشتر از حداکثر باری که قرار است جابجا شود داشته باشد.


الکتروموتور بالابر ساختمانی

الکتروموتور و یا به اصطلاح دینام استفاده شده در بالابرها وظیفه تامین نیروی محرک دستگاه را برعهده دارند. الکتروموتور بالابر ساختمانی با توجه به "ظرفیت حمل بار" و "ارتفاع موثر" انتخاب می شود. توان الکتروموتور با گیربکس مناسب که معادل ظرفیت حمل بار مشخصی است در جدول زیر آورده شده است.
ظرفیت حمل بارتوان موتورگیربکس
300 کیلوگرم3 اسب بخار و تک فازVF86
500 کیلوگرم5.5 اسب بخار و سه فازVF110
750 کیلوگرم7.5 اسب بخار و سه فازVF130
1000 کیلوگرم10 اسب بخار  و سه فازVF150

 

البته ممکن است بین توان اسمی موتور با توان واقعی تفاوت وجود داشته باشد. به طور مثال موتور 3 اسب موتوژن به دلیل آمپراژ پایین در لحظه استارت و بدنه الومینیومی بهتر است بار تا 200 الی 250 کیلوگرم را حمل کند اما موتور الکو یوگوسلاوی با گیربکس 86 به دلیل طراحی تخم مرغی و کیفیت طراحی حتی بار تا 350 کیلوگرم را هم جا به جا می کند. بالابر ساختمانی با ظرفیت حمل بار 300 کیلوگرم به دلیل تک فاز بودن و امکان استفاده مستقیم از برق شهر محبوب ترین گزینه در میان کاربران محسوب می شود. تنها مشکل الکتروموتورهای تکفاز گشتاور راه اندازی پایین آن است. به طور کلی گشتاور راه انداز یا گشتاور اولیه در موتورهای تک فاز کمتر از 3 فاز است.
در حالت کلی با توجه به جریان کشی بالا در لحظه استارت الکتروموتورهای تک فاز ، جنس سیم پیچ باید تمام مس باشد و وجود دو خازن خشک کمکی در الکتروموتورهای تک فاز ضروری است. هرگز برای کاهش هزینه ها ، استانداردها را نادیده نگیرید که قطعا خسارت های مالی و گاهی جانی بیشتری در پی خواهد داشت.


گیربکس بالابر ساختمانی 

 

 

 

به طور کلی گیربکس ها در دونوع کاهنده و افزاینده می باشند و بسته به نوع طراحی می توانند جهت نیرو را عوض کنند. گیربکس بالابر ساختمانی از نوع گیربکس حلزونی و یا 90 درجه می باشد. گیربکس های حلزونی به دلیل زاویه تند دنده های گرامویل و پینیوم نسبت به یکدیگر تحت فشار بار خلاص نمی کنند که این یک ویژگی بسیار مهم برای استفاده از این نوع گیربکس در بالابرهای ساختمانی است. گیربکس های حلزونی سری VF مخصوص بالابر ساختمانی از نوع کاهنده سرعت و افزاینده قدرت موتور می باشد. گیربکس با کاهش دور و افزایش گشتاور الکتروموتور ، نیروی لازم جهت جابجایی و بالا کشیدن بار را فراهم می آورد. محبوب ترین گیربکس های حلزونی سری VF با توجه به ظرفیت حمل و متناسب با الکتروموتور در جدول فوق آورده شده است. ضریب تبدیل در اغلب گیربکس های بالابر ساختمانی 1 به 48 و 1 به 56 می باشد. به عبارتی به ازای هر 56 دور گردش شفت دینام بالابر ، شفت داخلی گیربکس که قرقره به آن متصل است 1 دور می زند. هرچند اگر به هر دلیل الکتروموتور خاموش شود گیربکس قفل شده و بار به پایین برنمی گردد با این وجود بهتر است جهت افزایش عمر گیربکس در بالابر کارگاهی حمل مصالح از ترمز استفاده شود. وجود ترمز در دینام بالابر مانع از خوردگی دنده های داخلی گیر بکس می شود.

 

 

کلید بالابر ساختمانی

کلید بالابر ساختمانی ، کلید اهرمی ، کلید غلطکی و یا کلید چپگرد و راستگرد نام هایی است که به کلید کنترل الکتروموتور بالابرهای ساختمانی گفته می شود. کلیدهای بالابر ساختمانی در آمپرهای 16،25،30،40 به صورت دستی و یا ریموت با بدنه پلاستیکی یا آلومینیومی در بازار عرضه می گردد. اصول کار این کلیدها در الکتروموتورهای تک فاز ، تغییر مسیر جریان سیم پیچ کمکی و سیم پیچ اصلی و در الکتروموتورهای سه فاز تعویض دو فاز از سه فاز است که بدین ترتیب سه وضعیت چپگرد ، راستگرد و توقف را ایجاد می نماید. 
محبوب ترین کلید بالابر به لحاظ قیمت و کارایی کلید بالابر 30 آمپر دو طرفه با بدنه پلاستیکی و یا آلومینیومی است. متاسفانه به دلیل قیمت پایین کلیدهای چدنی هنوز از این کلید استفاده می شود در حالیکه از نظر ایمنی و خطر برق گرفتگی  توصیه نمی شوند.
 

 

 

 

استراکچر یا شاسی بالابر

شاسی بالابر ساختمانی شامل پایه ها ، بازوها ، ریل و کالسکه می باشد. با توجه به ظرفیتی که برای بالابر ساختمانی حمل مصالح در نظر گرفته می شود ضخامت و استحکام آن جهت جلوگیری از خم شدن و ایجاد خطرات احتمالی متفاوت خواهد بود. در طراحی و ساخت استراکچر یا شاسی فلزی بالابر ساختمانی در بالابرهای 300 تا 500 کیلویی پایه ها از لوله 6 سنگین ،  بازوها با لوله 5 و ریل از ناودانی 8 ساخته می شود. 
در بالابرهای با ظرفیت حمل بیشتر از 500 کیلوگرم از لوله و ناودانی بالاتر استفاده می شود. به طور کلی استراکچر بالابر 300 تا 500 را با یک سایز لوله و  ناودانی می سازند و شاسی بالابر 700 تا 1 تن را با یک سایز. استاندارد بودن ابعاد و ضخامت و استحکام شاسی بالابر مصالح ساختمانی بسیار اهمیت دارد. مثلا اگر طول ناودانی کم در نظر گرفته شده باشد بار در حال حمل با بدنه ساختمان تماس پیدا می کند و اگر خیلی  بلند در نظر گرفته شود ممکن است  کشیده شود و بالابر کله کند.
در تصویر زیر ابعاد استاندارد بالابر حمل مصالح 300 کیلویی را مشاهده می نمایید. 
 

سیم بکسل و قرقره 

سیم بکسل در دو نوع نتاب و معمولی با شماره های مختلف در بازار موجود است. در جدول زیر می توانید سیم بکسل و قرقره مناسب برای هر "ظرفیت حمل بار" را مشاهده نمایید.

 

ظرفیت حمل بارشماره سیم بکسلسایز قرقره
300 کیلوگرم 8 نتاب یا معمولیمعمولی
500 کیلوگرم8 نتاب یا معمولیمعمولی
700 کیلوگرم10 نتابقرقره سایز بزرگ
1000 کیلوگرم12 نتابقرقره سفارشی

 

در توضیح سایز قرقره باید توجه داشت قرقره باید بتواند سیم بکسل را در خود جای دهد. اگر قرقره نتواند سیم بکسل را کامل در درون خود جای دهد ممکن است سیم بکسل بیرون بیفتد و خطر ساز شود. قرقره های معمولی تا 35 متر سیم بکسل 8 نتاب و تا 45 متر سیم بکسل 8 معمولی را در خود جای می دهد.
 


 

کالسکه یا باکس 

 

وینچ بالابر به قسمتی گفته می شود که دینام ، گیربکس و قرقره را در خود جای می دهد. کالسکه از دو نوع پروفیلی و ناودانی ساخته می شود.

 

 

 

 

 

 

 


باکت

باکت بالابر ساختمانی که به غلط پاکت هم گفته می شود با توجه به نوع کاربری و نوع مصالحی که باید حمل کند در ابعاد و با ورق یا توری های مختلف ساخته می شود. برای حمل شن ، ماسه و سیمان در بالابرهای تکفاز ، باکت در ابعاد 50 در 50 با قابلیت حمل 1 فرغون مصالح با ورق 1 میلیمتر و 2 میلیمتر ساخته می شود. در بالابرهای با ظرفیت بیشتر باکت با ظرفیت 2 فرغون حمل مصالح در نظر گرفته می شود. 

 


طریقه نصب و راه ندازی بالابر ساختمانی 

پس از آنکه با توجه به ظرفیت حمل بار و ارتفاع مورد نظر ، بالابر مناسب کار خود را انتخاب کردید و اجزای آن را تهیه نمودید نوبت به اتصال و مونتاژ آن می شود. برای اینکار ابتدا پایه ها ، ریل و کالسکه  را به محل مد نظر خود جهت نصب ببرید.
 

 مرحله اول آماده سازی پایه ها و ریل 

در این مرحله اول پایه ها را با توجه به ابعاد تصویر نمونه نهایی در 194 سانتیمتری یکدیگر قرار می دهیم. سپس ریل را به نحوی در داخل پایه ها قرار می دهیم که سر بسته آن به سمت لبه پشت بام و محل انتقال بار قرار بگیرد. پس از نصب ریل ، استراکچر آماده برگرداندن است.
 

 

 

 

 

 


مرحله دوم آماده سازی استراکچر جهت نصب کالسکه

پس از برگرداندن استراکچر آن را در محل نهایی قرار می دهیم و پایه های آن را محکم می کنیم. مقدار وزن مصالحی که برای سنگین کردن بالابر استفاده می کنیم باید بیشتر از ظرفیت حمل بار بالابر باشد. به طور مثال برای بالابر با ظرفیت حمل 300 کیلوگرم حداقل از 4 کیسه 100 کیلویی استفاده شود بهتر است. در صورت امکان ابتدا بالابر جوش داده شده و سپس با وزنه سنگین شود. در وزن های بالاتر از 300 کیلوگرم  استفاده وزنه و جوش همزمان الزامی است.

مرحله سوم قرار دادن کالسکه در درون ریل و محکم کردن آن

داخل کالسکه الکتروموتور ، گیربکس ، کلید و قرقره به همراه سیم بکسل قرار دارد. در روی کالسکه چهار بلبرینگ قرار دارد که به حرکت کالسکه بر روی ریل کمک می کند. کالسکه را از طرفی که قرقره به سمت لبه دیوار باشد و کلید به سمت کاربر داخل ساختمان باشد ، وارد ریل می کنیم. ابتدا از قرار گرفتن درست بلبرینگ ها درون ریل مطمئن می شویم و پس از اینکه تمام کالسکه به درستی در محل قرار گرفت ، انتهای ریل را با پیچ ، میلگرد یا خاموت می بندیم که از آن خارج نشود.
 

نکات ایمنی در استفاده از بالابر های ساختمانی

1. سیم برق الکتروموتور بالابر ساختمانی را به صورت مستقیم به برق متصل کنید و حتی المقدور از چند راهی و سیم رابط استفاده نشود. 
2. در ابتدای راه اندازی ، الکتروموتور میزان آمپر زیادی می کشد که ممکن است به سیم کشی داخلی ساختمان آسیب برساند لذا بهتر است برق الکتروموتور را مستقیم از کنتور تامین کنیم.
3. سیم انتقال برق  و فیوز متناسب با آمپر مصرفی الکتروموتور انتخاب شود. برای بالابر ساختمانی 300 کیلویی حداقل کابل 2*2.5 و فیوز بالای 25 آمپر مورد نیاز است.
4. سیم بکسل باید به طور دوره ای چک شود تا فاقد زدگی و آسیب دیدگی باشد.
5. چک لیست تهیه شود و حداقل هر 3 ماه الکتروموتور توسط یک تعمیرکار بالابر سرویس شود.
6. گیربکس دستگاه در دوره های منظم چک شده و با واسکازین پر شود.
7. پایه ها و جوش های کلیه قسمت های بالابر را دائما چک کنید.
8. نحوه استاندارد و صحیح سنگین کردن بالابر اینست که وزنه ها در داخل باکس های متصل به بالابر قرار بگیرد و وزنه ها جزئی از بالابر باشند.
9. وجود موانع حفاظتی و پاخور در حفاظت از جان اپراتور دستگاه بسیار اهمیت دارد.
10. در تمام طول مدتی که موتور زیر بار است صدای آن را چک کنید و در موارد مشکوک فورا موتور را متوقف کنید.
11. در آب و هوای نامناسب از بالابر ساختمانی استفاده نگردد زیرا شرایط تعادلی دستگاه نا مناسب است.
12. بیش از حد مجاز قدرت و تحمل حمل دستگاه بار جابجا نکنید.
13. هرگز با بالابر حمل مصالح ساختمانی حتی در ارتفاعات کم انسان جابه جا نکنید.



سوالات و نظرات خود را در زیر این مطلب با ما در میان بگذارید.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است مارا به دوستان خود معرفی کنید.
تلگرام سهندابزار: t.me/sahandabzar
اینستا سهندابزار: sahandabzar
@