بالابر ساختمانی چیست؟

بالابر ساختمانی که با نام بالابر حمل مصالح نیز شناخته می شود یکی از اصلی ترین و مهمترین ابزارها در صنعت ساخت و ساز است. از این دستگاه به منظور جابه‌جایی ابزار، مصالح و تجهیزات در کارگاه های ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد. بالابر مصالح به عنوان یک موتور الکتریکی قدرتمند عمل می‌کند و معمولاً در بالاترین نقطه بنا نصب می‌شود تا امکان جابه‌جایی بارهای سنگین به سادگی فراهم شود. بالابرهای حمل مصالح ساختمانی از اهمیت ویژه‌ای در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی برخوردارند.

چند نوع بالابر ساختمانی داریم؟
بالابرهای ساختمانی در انواع ۳۰۰، ۵۰۰، ۷۵۰ و ۱۰۰۰ کیلوگرم ساخته شده و به بازار عرضه می‌گردند، البته در مدل‌های بالای ۵۰۰ کیلوگرم حتماً باید تکیه‌گاه به‌ صورت کاملاً مطمئن به زمین محکم شده و جوش داده شود تا امکان کله کردن بالابر به صفر برسد، همچنین در بالابرهای بالای ۵۰۰ کیلوگرم وجود ترمز الزامی است. با این حال به طور معمول بالابرهای ساختمانی را به دو دسته تقسیم می کنند:

• بالابر تک فاز: بالابر ساختمانی تک فاز جزو اصلی ترین تجهیزات در صنعت ساختمان سازی است. نیروی مورد نیاز جهت جابجایی مصالح، بوسیله الکتروموتور تک فاز با توان 3 اسب بخار تامین می شود که با برق شهری قابل استفاده است. در ساخت و ساز شهری که برق تک فاز به راحتی در دسترس است، بالابر حمل مصالح ساختمانی تک فاز کاربرد بالایی دارد.
• بالابرسه فاز: موتور بالابر ساختمانی سه فاز دارای قدرت بیشتری است که با برق سه فاز راه اندازی می شود و قابلیت جابه‌جایی بار بیشتر از 300 کیلوگرم را دارد. همچنین هر چه ارتفاع پروژه ساختمانی بلندتر باشد، بهتر است از بالابر سه فاز استفاده گردد.

اساس و عملکرد بالابر ساختمانی به چه صورت است؟ 

ابتدا باید شاسی بالابر حمل ساختمانی به صورت اصولی و دقیق در بالاترین نقطه کاری نصب گردد، سپس سایر اجزای بالابر بر روی بدنه یا شاسی دستگاه مونتاژ شود. زمانیکه دستگاه آماده بکار شد به کمک یک اپراتور ماهر که در کنار دستگاه بالابر مصالح ساختمانی قرار دارد، می توان شروع به کار نمود.

اصلی ترین اجزای بالابر ساختمانی

هر بالابر از اجزای مختلفی تشکیل شده است که مهمترین این اجزا عبارتند از:

• استراکچر: استراکچر و یا به عبارت دیگر شاسی بالابر به مجموعه آهن آلاتی گفته می شود که اسکلت اصلی بالابر ساختمانی را تشکیل می دهد و سایر اجزا بر روی آن نصب می شود. استراکچر خود نیز شامل چندین قسمت می باشد: پایه های بزرگ و کوچک، ریل، کالسکه و قرقره
• کالسکه: کالسکه محل نصب تجهیزات اصلی شامل الکتروموتور، گیربکس حلزونی، کلید چپگرد/راستگرد، قرقره و سیم بکسل است. کالسکه به طور کلی در دو نوع ناودانی و پروفیلی ساخته می شود. نوع پروفیل نسبت به نوع ناودانی دارای ساختار مستحکم¬تری است. کالسکه های بالابر ساختمانی سهند از نوع پروفیلی می باشد.
• الکتروموتور (دینام): الکتروموتور بالابرهای ساختمانی در دو دسته کلی تک فاز و سه فاز طبقه بندی می شوند. این مهم ترین شاخصه الکتروموتورهاست که بر روی پلاک آن مشخص می گردد. سایر اطلاعات شامل میزان جریان ورودی، میزان توان مصرفی و شرکت سازنده الکتروموتور می باشد.
•  گیربکس: گیربکس بالابرهای ساختمانی که با نام گیربکس حلزونی شناخته می شوند، باید دارای قدرت و توان بالا با ضریب تبدیل ۴۸ به ۱ و مجهز به سیستم قفل کن خودکار جهت جلوگیری از سقوط بار باشد.
•  باکت: باکت یک ابزار کاربردی که از این وسیله برای قرار دادن انواع مصالح ساختمانی از قبیل شن، ماسه، گونی‌های سیمان و غیره در درون آن استفاده می شود و دارای اشکال گوناگونی می باشد.
•  قرقره: کاربرد اصلی آن جلوگیری از پیچش و تاب خوردن سیم بکسل و هدایت آن می باشد. ظرفیت قرقره های بالابرهای ساختمانی بین 30 تا 40 متر سیم بکسل 7 لا نتاب است.

مزایا و معایب بالابر ساختمانی در ساختمان سازی

از مزایای اصلی بالابرهای ساختمانی می توان به انتقال سریعترمصالح، افزایش بهره‌وری و راندمان در انجام کار، افزایش ایمنی، انتقال راحت مصالح سنگین و حفاظت از مصالح در زمان حمل توسط بالابر اشاره نمود.
 با توجه به مزیت هایی که بالابر حمل مصالح ساختمانی دارد در بعضی از موارد ممکن است معایبی هم داشته باشد از قبیل هزینه نصب و نگهداری، نصب و نگهداری بالابر ساختمانی مستلزم هزینه است و نیاز به سرویس و تعمیرات دوره‌ای دارد. همچنین در مکان هایی که دارای محدودیت‌های فضایی هستند امکان نصب بالابر وجود ندارد.

نکات ایمنی در استفاده از بالابر ساختمانی

بالابر ساختمانی یکی از خطرناک‌ترین و حادثه‌آفرین‌ترین تجهیزات ساختمانی می باشند، اما با رعایت اصول و نکات ایمنی می‌توان از تمامی این حوادث جلوگیری نمود. در اینجا تعدادی از نکات ایمنی که حتماً باید در هنگام استفاده رعایت شود را بیان می کنیم:

• پایه‌های بالابر را با استفاده از وزنه، سنگین نموده تا امکان کنده شدن و سقوط بالابر از بین برود.
•  از بالابر ساختمانی فقط باید برای حمل مصالح استفاده ‌گردد، به‌هیچ‌وجه نباید از آن برای حمل افراد استفاده نمود.
• در شرایط بد آب‌ وهوایی و طوفان‌های شدید استفاده از بالابر به دلیل برهم‌خوردن تعادل دستگاه و امکان سقوط مجاز نیست.
•  جهت حمل ‌ونقل و استفاده از بالابر برای جابه‌جایی مصالح ساختمانی رعایت اصول ایمنی امری حیاتی است، بسیاری از مصالح همچون تیرآهن وزن بالایی داشته و حمل آن‌ها بدون رعایت اصول ایمنی و بسته ‌بندی مناسب می‌تواند منجر به حادثه گردد.
• همیشه با توجه ‌به ظرفیت بالابر با آن بار حمل کنید، قرار دادن بارهای بیش از حد همیشه حادثه ‌آفرین خواهد بود.